شناخت درماني

ﺷﻨﺎﺧﺖ درماني  در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﯾﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ داﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ.

روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ، ﺑﺮ ﻧﺤﻮهاي ﮐﻪ اﻓﺮاد از ﻣﺤﯿﻂ و ﺧﻮدﺷﺎن آﮔﺎه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ،

ﻧﺤﻮهاي ﮐﻪ درك ﻧﻤﻮده و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﯾﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﺴﺎﯾﻞ را ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد.

اﯾﻦ واﻗﻌﺎ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺖ؛

زﯾﺮا ﻣﻨﺤﺼﺮا روي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ذﻫﻨﯽ ﻫﺸﯿﺎر ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد.

اﯾﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ روي ذﻫﻦ، ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ، ﻧﺎدﯾﺪه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد.

ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل، در روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻧﯿﺎزﻫﺎ، ﺳﺎﯾﻖﻫﺎ ﯾﺎ ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت را ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل

ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ روش درﻣﺎﻧﯽ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر،

ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻠﺎت ﺟﺎري و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻔﮑﺮ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎ ﮐﺎرآﻣﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ در اواﯾﻞ دﻫﻪ 1960 ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ.

ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻠﺎﺻﻪ ﻣﺪل ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻧﺎ ﮐﺎرآﻣﺪ ﮐﻪ روي ﺧﻠﻖ و رﻓﺘﺎر ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد،

وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻤﺎﻣﯽ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻫﺎي روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ.

ارزﺷﯿﺎﺑﯽ واﻗﻊ ﺑﯿﻨﺎﻧﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ واﻗﻊ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻠﻖ و رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد.

ﺑﻬﺒﻮد ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎورﻫﺎي ﻧﺎ ﮐﺎرآﻣﺪ زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد.

 روﯾﮑﺮد زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ

روانﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ، روﯾﮑﺮدي زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دارﻧﺪ،

ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ از ﻧﺎم اﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽﺷﻮد،

ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺒﯿﯿﻦ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن از ﮐﻨﺶﻫﺎي زﯾﺴﺘﯽ ﺳﻮد ﻣﯽﺟﻮﯾﻨﺪ.

اﻧﺴﺎن داراي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي رواﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺧﺎص ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ و ﻣﻐﺰ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد، رﻓﺘﺎر ﻣﺎ ﺣﺘﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﭼﯿﺰي را اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ، ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻋﺼﺒﯽ زﯾﺴﺘﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد.

در ﮔﺬﺷﺘﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺣﯿﻄﻪ ارﺗﺒﺎط زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ

ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﻐﺰ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻮرﻣﻮﻧﯽ در ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي رواﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ

وﻟﯽ اﻣﺮوزه آﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﮐﻪ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ و ﻫﻮرﻣﻮﻧﯽ در رﻓﺘﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي رواﻧﯽ دارد،

ﻋﻠﺎﻗﻪﻣﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ.

روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎري ﺷﻨﺎﺧﺖ درماني

ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎري، آزﻣﺎﯾﺶ و ﺗﺤﻘﯿﻖ در رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺖ درماني ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﻪ ﭼﻮن و ﭼﺮاي رﻓﺘﺎر در آن ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رﻓﺘﺎر ﺣﺎﯾﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ.

روانﺷﻨﺎﺳﺎن رﻓﺘﺎرﮔﺮا ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي رﻓﺘﺎر ﺗﺎﮐﯿﺪ دارﻧﺪ و ﺑﺮ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در درون اﻧﺴﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻧﮑﺮده

و ﻧﻘﺶ آنﻫﺎ را ﮐﻢاﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠﻮه ﻣﯽدﻫﻨﺪ.

در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد، روانﺷﻨﺎﺳﺎن رﻓﺘﺎرﮔﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮد ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ رﻓﺘﺎر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺷﻮد.

روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎري،

ﺑﺮ ﻣﺤﺮﮐﺎت ﺑﯿﺮوﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ، روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در درون اﻧﺴﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد.

ﻣﺤﯿﻂ دروﻧﯽ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺤﺮك دروﻧﯽ و رﻓﺘﺎر ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﯿﺴﺖ.

در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ زﺑﺎن، ﯾﺎدﮔﯿﺮي، ﺣﺎﻓﻈﻪ، ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ، ادراك و ﺗﻔﮑﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.

در روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را زﯾﺮﺑﻨﺎي رﻓﺘﺎر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و رﻓﺘﺎر را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

رﻓﺘﺎر ﻫﺮ ﻓﺮد در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ او از ﻣﺤﯿﻂ و ﺣﺘﯽ ﺧﻮد واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ.

ذﻫﻦ در روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ راﯾﺎﻧﻪ دارد ﮐﻪ اﻃﻠﺎﻋﺎت را ﮔﺮﻓﺘﻪ، آنﻫﺎ را ﭘﺮدازش، ﮐﺪﮔﺬاري، ﺗﻔﺴﯿﺮ، ذﺧﯿﺮه و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻨﺸﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد.